Mniejszość polska na rozdrożu
Studenci i absolwenci uczelni polskich pochodzący z Litwy, Białorusi i Ukrainy
pod redakcją Roberta Wyszyńskiego
Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005
Jest to wersja robocza publikacji (bez korekt wydawnictwa). Zainteresowanych
dokładnymi cytatami odsyłamy do wersji drukowanej.
Copyright by Michał Babicz, Małgorzata Głowacka-Grajper, Anna Krupka, Magdalena
Madeja, Jarosław Majorek, Jerzy Małyszko, Mikołaj Pawlak, Katarzyna Pisarzewska,
Robert Wyszyński
Publikacja zamieszczona za zgodą Redaktora Roberta Wyszyńskiego. Jeżeli
ktokolwiek uzna, że umieszczenie tej książki lub jej rozdziałów na tej stronie
narusza jego/jej prawa autorskie wówczas prosimy o informację na
poczta_smok@wp.pl. Z bólem serca usuniemy
całość lub część naruszającą te prawa.
Spis rzeczy
Małgorzata Głowacka-Grajper, Robert
Wyszyński
Kształcenie polskiej inteligencji z
Białorusi, Litwy i Ukrainy w Polsce. Idee, realia, konteksty
Jerzy Malyszko
Początki kształcenia w Polsce młodzieży
polskiej ze Wschodu i związane z tym regulacje prawne
Studenci obcokrajowcy w PRL
Lata 70
Lata 80
Początki kształcenia Polaków z b. ZSRR w Polsce
Założenia i cele akcji
Rekrutacja
Sprawność kształcenia oraz pytania o skuteczność akcji
Regulacje prawne ujmujące kształcenie polskiej młodzieży
Legalizacja pobytu
Opieka medyczna
Kierunki zmian polityki wobec Polaków na Wschodzie
oraz systemu stypendialnego
Podsumowanie
Wykresy
Małgorzata
Głowacka-Grajper
Metodologia części jakościowej
Magdalena Madeja
"To nie myśmy opuścili Polskę, lecz
Polska opuściła nas".
Kształtowanie się tożsamości narodowej
studentów polskiego pochodzenia z Białorusi, Litwy i Ukrainy
Polska w relacjach i wspomnieniach studentów kresowych
Obraz Polski przed i po przyjeździe
Egzaminy na studia
Pobyt w Polsce w charakterze studenta
Propozycje zmiany sytuacji Polaków na terenach byłego ZSRR w wypowiedziach
studentów z Białorusi. Litwy i z Ukrainy
Czynniki kształtujące tożsamość narodową studentów polskiego pochodzenia z Białorusi, Litwy i Ukrainy
Znajomość języka polskiego
Katolicyzm a identyfikacja narodowa
Identyfikacja z kulturą polską
Szlacheckie pochodzenie a tożsamość narodowa
Granice ojczyzny - wpływ więzi z miejscem urodzenia i zamieszkania na identyfikację narodową
Kryteria przynależności do określonego narodu
Kontekst określeń: "my", "Polacy", "studenci obcokrajowcy"
Kształtowanie się
tożsamości narodowej pod kątem zróżnicowania regionalnego i wspólnoty przekonań
Podsumowanie
Małgorzata Glowacka-Grajper
Program stypendialny w ocenie jego uczestników.
Absolwenci z Białorusi,
Litwy i Ukrainy o swoich studiach i obecnej sytuacji po powrocie do kraju
zamieszkania
Wstęp
Absolwenci z Białorusi
Środowisko pochodzenia respondentów
Przyczyny przyjazdu na studia
Sytuacja respondentów w czasie studiów
Obecna sytuacja respondentów i ich praca
Ocena przydatności studiów w Polsce
Ocena pomocy Polski dla Polaków na Białorusi
Polskość na Białorusi i identyfikacja własna respondentów
Przyczyny powrotów na Białoruś
Absolwenci z Litwy
Środowisko pochodzenia respondentów
Przyczyny przyjazdu na studia
Sytuacja respondentów w czasie studiów
Obecna sytuacja respondentów i ich praca
Ocena przydatności studiów w Polsce
Ocena pomocy Polski dla Polaków na Litwie
Polskość na Litwie i identyfikacja własna respondentów
Przyczyna powrotów na Litwę
Absolwenci z Ukrainy
Środowisko pochodzenia respondentów
Przyczyny przyjazdu na studia
Sytuacja respondentów w czasie studiów
Obecna sytuacja respondentów i ich praca
Ocena przydatności studiów w Polsce
Ocena pomocy Polski dla Polaków z Ukrainy
Polskość na Ukrainie i identyfikacja własna respondentów
Przyczyny powrotów na Ukrainę
Podsumowanie
Katarzyna Pisarzewska
Wrócić, zostać, wyjechać. Dylematy absolwentów.
Środowisko pochodzenia
Przyczyny przyjazdu na studia do Polski
Sytuacja respondenta w czasie studiów
Obecna sytuacja respondenta i jego praca
Ocena przydatności studiów w Polsce
Ocena polityki rządu polskiego wobec Polaków ze Wschodu
Tożsamość i identyfikacja narodowa
Podsumowanie
Michał Babicz
Polscy studenci z Białorusi, Litwy i Ukrainy w Polsce
I. Metodologia badania i hipotezy badawcze
II. Wstępna charakterystyka badanej grupy
Sytuacja językowa
Wyznanie i religijność studentów
Utrzymywanie kontaktów z Ojczyzną
III. Dlaczego studia w
Polsce i co dalej?
IV. Jaka pomoc jest potrzebna?
V. Co to znaczy być Polakiem?
VI. Podsumowanie
Małgorzata Głowacka-Grajper, Michał Babicz
Wrócić czy zostać?
Absolwenci uczelni polskich z Białorusi, Litwy i Ukrainy - charakterystyka grup
i ich sytuacji
Metodologia badań
Charakterystyka respondentów
Sytuacja językowa w środowisku pochodzenia
respondenta i znajomość języka polskiego
Wyznanie i religijność
Pobyt w Polsce
Ocena studiów i ich efektów
Praca w Polsce
Plany związane z pozostaniem w Polsce .
Co wpływa na decyzję o pozostaniu w Polsce bądź powrocie do kraju pochodzenia
Plany na przyszłość
Uczestnictwo w życiu
polskiej społeczności
Oczekiwania pomocy ze strony polskiego rządu
Identyfikacja narodowa respondentów
Kim się czujesz? Kto to jest Polak?
Mikołaj Pawlak, Anna Krupka, Jarosław Majorek
Wiedza i wyobrażenia polskich studentów na temat krajów byłego Związku
Radzieckiego i Polaków tam zamieszkałych
Wstęp
Stereotyp
Wnioski
Rodzaje kontaktu a
rozpoznanie przybysza ze Wschodu
Cel przyjazdu
Typ kontaktu z przybyszem ze Wschodu
Wiedza
Wiedza o Polakach na Wschodzie oraz inne determinanty przyszłego losu
absolwentów polskich uczelni z krajów byłego ZSRR w opiniach respondentów
Uwarunkowania znajomości języka rosyjskiego wśród respondentów
Stosunek do studentów ze Wschodu
Kierunek studiów a stosunek do studentów kresowych
Miasto studiów a stosunek do studenta kresowego
Robert Wyszyński
Postawy studentów i absolwentów
Próba podsumowania .
Charakterystyka grup absolwentów pozostających w Polsce i powracających do kraju
zamieszkania
Specyfika środowiska pochodzenia absolwentów
powracających na Litwę .
Środowisko pochodzenia absolwentów powracających na Ukrainę
Środowisko pochodzenia absolwentów pozostających w Polsce
Religijność absolwentów pozostających w Polsce i powracających do kraju
zamieszkania .
Zróżnicowanie społeczne i językowe grup absolwentów pozostających w Polsce i
powracających
Dwa patriotyzmy
Przyczyny przyjazdu na studia - studenci.
Przyczyny przyjazdu na studia
Brak możliwości wyboru kierunku studiów
Niezadowolenie z kierunków studiów
Zamykanie się wewnątrz własnej grupy
Nielegalna praca
Przyczyny przyjazdu na studia - absolwenci
Absolwenci, którzy powrócili do kraju zamieszkania
Absolwenci pozostający w Polsce
Okres studiów
"Zerówka" w odczuciu absolwentów powracających do
kraju zamieszkania
Sytuacja w trakcie studiów w odczuciu absolwentów, którzy powrócili na
Białoruś-getto w akademiku
Sytuacja w trakcie studiów w odczuciu absolwentów, którzy powrócili na Ukrainę
Sytuacja w trakcie studiów w odczuciu absolwentów, którzy powrócili na Litwę
Sytuacja w czasie studiów w odczuciu absolwentów pozostających w Polsce ?
Ocena studiów i przydatność ukończonych kierunków
Absolwenci powracający do kraju zamieszkania
Absolwenci pozostający w Polsce
Przyczyny decyzji o powrocie do kraju zamieszkania
Przyczyny powrotu absolwentów na Białoruś
Postulaty pomocy dla absolwentów powracających na Białoruś
Sytuacja absolwentów po powrocie na Litwę
Postulaty pomocy dla absolwentów powracających na Litwę
Przyczyny powrotu absolwentów na Litwę
Sytuacja absolwentów po powrocie na Ukrainę
Postulaty pomocy dla absolwentów powracających na Ukrainę .
Przyczyny powrotu absolwentów na Ukrainę
Szansę znalezienia pracy w kraju zamieszkania
Plany powrotu do Polski
Przyczyny decyzji o pozostaniu w Polsce
Plany pozostania w Polsce
Obecna sytuacja i praca absolwentów pozostających w Polsce
Ocena polityki rządu RP przez absolwentów pozostających w Polsce .
Przyczyny decyzji o pozostaniu w Polsce
Obywatelstwo
Przyczyny osobiste pozostania w Polsce
Poziom więzi narodowej i religijnej wśród absolwentów pozostających w Polsce
Plany na przyszłość - wyjazd na Zachód
Plany na przyszłość w grupie studentów
Planowane decyzje
Oczekiwana przez studentów pomoc ze strony Polski
Identyfikacja narodowa
Identyfikacja narodowa studentów
Identyfikacja narodowa absolwentów powracających do kraju zamieszkania
Identyfikacja narodowa absolwentów pozostających w Polsce
Identyfikacja narodowa - próba charakterystyki grup absolwentów
Zmiany identyfikacji