<<< powrót do spisu treści >>>
Robert Wyszyński
Zakończenie
Spoglądając na uzyskane dane, można przedstawić wiele propozycji zmian mających na celu regulację systemu stypendialnego dla jego większej efektywności. Przytoczę tu zaledwie kilka najbardziej oczywistych wniosków [1]:
— rozpoznanie rynku
pracy w krajach, z których pochodzą respondenci, pozwoliłoby przyznawać miejsca
na wydziałach dających większe szansę na powrót absolwentów (np. nadprodukcja
polonistów i pedagogów do nieistniejących szkól polskich skłania do pozostania w
Polsce);
— niewielkie zmiany w zasadach przydzielania miejsc w akademikach, jak i na
„roku zerowym", czy zmniejszenie liczby studentów ze Wschodu w grupach
ćwiczeniowych zaowocowałyby większą otwartością wśród studentów z Białorusi i
Ukrainy na studentów z Polski, brak byłoby wtedy warunków do powstawania
swoistego „getta" studentów ze Wschodu i pozwoliłoby uniknąć w dużej mierze
zarówno szykan społeczności akademickiej, jak i traumatycznych przeżyć
związanych z redefinicją tożsamości;
— uznanie studentów ze Wschodu za Polaków czy choćby osoby polskiego pochodzenia
przez urzędników pozwoliłoby uniknąć smutnego poczucia bycia „Polakiem II
kategorii";
— doprowadzenie w ramach rozmów rządowych do pełnej uznawalności dyplomów
polskich uczelni (na wszystkich stopniach nauczania wyższego — w tym i
licencjat) na terenie krajów, z których pochodzą absolwenci, miałoby
niewątpliwie bardzo korzystny wpływ na powroty absolwentów;
— zezwolenie na dodatkowe stypendium specjalizacyjne dla lekarzy w kraju
pochodzenia (na Litwie jest ono płatne).
Unormowanie
wewnętrzne systemu stypendialnego i wysuwanie propozycji jego regulacji
straciło jednak w dużej mierze sens w obliczu zakończenia naboru na studia w
Polsce przez MENiS w 2004 roku, dlatego skupiam się raczej w Podsumowaniu na
opisie sytuacji mniejszości polskiej na Wschodzie. Uważam bowiem, iż nie jest
możliwe działanie jakiegokolwiek systemu stypendialnego mającego na celu
wzmocnienie elit mniejszości polskiej bez uprzedniego zapoznania się z szansami
edukacyjnymi i zawodowymi młodzieży mniejszościowej w krajach pochodzenia,
warunkami rozwoju szkolnictwa polskiego, sytuacją polityczną i ekonomiczną
diaspory. Dopiero taka pogłębiona analiza ukazująca różnice i podobieństwa w
motywacjach studentów i absolwentów może być podstawą do regulacji czy kreowania
nowego systemu stypendialnego i pozwoli lepiej zrozumieć przyczyny podejmowania
ważkich decyzji życiowych przez młodzież.
[1.] Oczywiście nie leży w gestii organizatorów systemu stypendialnego uchwalenie Karty Polaka czy przyznanie podwójnego obywatelstwa, co pozwalałoby powrócić wielu absolwentom do kraju zamieszkania z poczuciem pełnego bezpieczeństwa i więzi z Macierzą.