Milczenie

Dag Hammarskjold, były sekretarz generalny ONZ, określił to bardzo pięknie: " Bóg nie umiera w momencie, gdy przestajemy wierzyć w jakieś osobowe bóstwo. To my umieramy w dniu, w którym nasze życie przestaje być rozświetlane promieniami codziennie trwającego zdumienia, którego źródło znajduje się poza wszelka przyczyna" . Nie spierajmy się o słowa, bowiem " Bóg" to tylko słowo, pojecie. Nie spierajmy się o rzeczywistość, dyskutujmy o opiniach, pojęciach, sadach. Odrzućmy swe opinie, pojęcia, przesady i sady, a sami to zobaczycie.

" Quia de Deo ścire non possumus quid sit, sed quid non sit, non possumus considerare de Deo, quomodo sit set quomodo non sit" . Są to słowa św. Tomasza wprowadzające do " Summy Teologicznej" . " Poniewaz nie możemy stwierdzić, czym jest Bóg, lecz jedynie czym Bóg nie jest, a więc nie możemy rozważać, jaki Bóg jest, ale tylko, jaki nie jest" . Wspomniałem wcześniej o komentarzu Tomasza odnoszącym się do " De Sancta Trinitate" Boecjusza, gdy mówi on, że najważniejszym stopniem poznania Boga jest poznanie Boga jako nieznanego, tamquam ignotum. W swych " Quaestio Disputata de Potentia Dei" Tomasz mówi: " Oto co jest w ludzkiej wiedzy o Bogu ostateczne - wiedza, że nie znamy Boga" . Filozof ten uznany został za księcia teologów . Był mistykiem, a dziś jest kanonizowanym świętym. Możemy mu zaufać.

W Indiach sanskryt nazywa coś takiego " neti neti" . Znaczy to: " nie to, nie to" . Metoda Tomasza nazwana została " via negativa" , droga przez negacje. C .S.Lewis w czasie, gdy umierała jego żona, prowadził dziennik. Nosi on tytuł " Obserwowany żal" . Ożenił się z Amerykanka, która bardzo kochał. Powiedział kiedyś swoim przyjaciołom: " Bóg dal mi w wieku lat sześćdziesięciu to, czego odmawiał mi w wieku lat dwudziestu" . Wkrótce po ślubie jego ukochana żona zmarła na raka, okropnie cierpiąc . Lewis powiada, że cala jego wiara rozpadła się jak domek z kart. I oto wielki chrześcijański apologeta, pod wpływem własnego nieszczęścia zadaje pytanie: " Czy Bóg jest miłującym ojcem, dokonującym wiwisekcji?" Istnieje całkiem pokaźna liczba dowodów na jedno i drugie. Pamiętam, kiedy moja własna matka zachorowała na raka, moja siostra zapytała: " Tony, dlaczego Bóg pozwolił, aby to się jej przytrafiło?" Odparłem wówczas: " Moja droga, w zeszłym roku w Chinach susza spowodowała głód, w wyniku którego zmarło milion osób i nie skłoniło cię to do postawienia podobnego pytania" .

Czasami najlepsza rzeczą skłaniająca nas do przebudzenia jest nagle nieszczęście, docieramy wówczas do wiary, jak miało to miejsce w przypadku C.S.Lewisa . Nigdy przedtem, jak mówił, nie miał wątpliwości co do życia po śmierci, ale kiedy zmarła jego żona, stracił tę pewność. Dlaczego? Ponieważ jej życie było dla niego tak ważne. Lewis, jak wiadomo, jest mistrzem porównań i analogii.

To jest jak lina. Ktoś cię pyta:

- Czy utrzyma ona ciężar stu dwudziestu funtów?

Odpowiadasz:

- Tak!

- Dobrze, spuśćmy więc na tej linie twego najlepszego przyjaciela.

Wtedy mówisz:

- Chwileczkę, sprawdzę te linę jeszcze raz. Tracisz pewność.

W swym dzienniku Lewis napisał także, że niczego o Bogu wiedzieć nie możemy, i nawet nasze pytania o Boga są absurdalne. Dlaczego? Bo to tak, jakby ktoś ślepy od urodzenia zapytał:

- Czy kolor zielony jest ciepły czy zimny?

- Neti, neti. Ani tak, ani tak.

- Czy jest długi czy krotki?

- Ani tak, ani tak.

Niewidoma osoba nie zna słów ani pojęć koloru, którego sobie nie może wyobrazić, poczuć, ani doświadczyć. Można jej tylko o tym opowiedzieć poprzez analogie . Bez względu na to, jakie postawi pytanie, odpowiem mu: To nie to. C.S.Lewis stwierdza, że przypomina to pytanie o to, ile minut mieści się w kolorze żółtym. Wszyscy to pytanie traktują bardzo poważnie, toczą dyskusje i wiodą spory. Ktoś sugeruje, że kolor żółty zawiera dwadzieścia piec marchewek, ktoś inny utrzymuje, że siedemnaście ziemniaków i zaczynają nagle ze sobą walczyć. Ani tak, ani tak!

To, co w naszej ludzkiej wiedzy na temat Boga jest pewne, to wiedza o tym, że nic nie wiemy. Nasza wielka tragedia jest to, że wiemy zbyt dużo. Myślimy, że wiemy, i to jest nasza tragedia. A w rzeczywistości, jak to wielokrotnie powtarzał Tomasz z Akwinu (który jest nie tylko teologiem, ale i wielkim filozofem): " Wszystkie wysiłki umysłu ludzkiego nie są w stanie wyczerpać istoty zwykłej muchy."