Wprowadzenie:

Dnia 1 I 2001 roku wprowadzono w Łodzi szeroko zakrojone zmiany w strukturze komunikacji. Tramwaje miały kursować częściej, wydłużono szczyty komunikacyjne. Dzięki wprowadzeniu równej częstotliwości kursowania tramwajów w wielu przypad­kach uniknięto tzw. „stadnego” kursowania tramwajów i zapewniono mieszkańcom minimalizację czasu oczekiwania na przystanku. Podobnie było w przypadku Retkinii – drugiego pod względem wielkości łódzkiego osiedla. Poszczególne składy tramwajowe w szczycie komunikacyjnym odjeżdżały w odstępach maksymalnie trzyminutowych, a w pozostałych godzinach – pięciominutowych. Dla Łodzian był to poważny krok naprzód, który wielu z nich był w stanie zachęcić do skorzystania z transportu zbio­rowego – wszak zminimalizowano jedną z poważnych wad komunikacji publicznej – konieczność bezproduktywnego czekania na przystanku, czy też spieszenia się, by zdążyć na pojazd odjeżdżający o konkretnej godzinie. Każdy, kto wstaje codziennie rano do szkoły czy pracy, doskonale zdaje sobie sprawę z tego, jak cenna jest wtedy każda minuta. Niestety, z końcem 2002 roku zmniejszono częstotliwość jednej z retkińskich linii – czternastki. Przy różnych częstotliwościach kursowania tram­wa­jów nie dało się już ułożyć rozkładu, tak, by tramwaje odjeżdżały regularnie – na Retkinię automatycznie powróciły sceny pogoni pasażerów za uciekającymi tramwa­jami, przeciążenie niektórych wozów i opóźnienia tych, znajdujących się „na tyle” kolumny. Obecnie maksymalny czas oczekiwania w szczycie na jakikolwiek tramwaj może wynosić aż 6 minut (dwukrotnie więcej niż dotychczas), poza szczytem – 9 minut, zdarza się natomiast iż w ciągu trzech minut odjeżdżają wozy wszystkich trzech linii (z czego, oczywiście, pierwszy – przepełniony, ostatni zaś niemal pusty). W identycznej sytuacji znalazł się także ciąg alei Mickiewicza – Piłsudskiego, który stanowi obecnie jedną z najważniejszych osi komunikacyjnych miasta!

Niewielkie oszczędności (raptem dwa kursy tramwaju na godzinę) przyniosły, jak widać, praktyczną dezorganizację i przekreślenie dorobku reformy komunikacyjnej z 2001 roku. Poczynione zmiany podyktowane zostały, jak dowiedziałem się w Urzędzie Miasta, rzekomo niewystarczającą frekwencją na linii 14 pomiędzy Dąbrową a Centrum. Na odcinku Retkinia – Śródmieście frekwencja była zadowalająca, a mimo to – zmniejszono liczbę kursujących składów. Utrzymanie dawnej częstotliwości na ciągu komunikacyjnym Wyszyńskiego – Bratysławska – Bandurskiego – Mickiewicza – Piłsudskiego ma zatem nie tylko uzasadnienie logiczne i organizacyjne – ale także ekonomiczne! Cóż zatem zrobić by wilk był syty i owca cała? Należy wprowadzić dodatkową linię (nadajmy jej roboczy numer 16), która „wypełni” luki jedynie tam, gdzie mają one istotne znaczenie.

Trasa nowoproponowanej linii:

Aby nowa linia spełniła swoje zadanie musi obsługiwać cały ciąg komunikacyjny, któ­rego dotyczy projekt. W związku z tym z Retkinii do skrzyżowania Piłsudskie­go/Śmigłego–Rydza musi przebiegać po śladzie linii 14. Następnie mogłaby być skierowana albo w kierunku pętli Piłsudskiego – Widzewska (kolej obwodowa) – wtedy w całości podążałaby po trasie linii 10, albo w kierunku południowym, gdzie jak dotychczas nie występowało wystarczające zapotrzebowanie na dodatkową liczbę pociągów, albo też skierować linię na najbliższą pętlę – Radiostacja. Dodatkową korzyścią z zastosowania tego ostatniego wariantu jest wzmocnienie obsługi komu­nikacyjnej pomiędzy Retkinią a częścią wydziałów Uniwersytetu Łódzkiego – dotych­czas gwarantowanej jedynie przez przeciążoną w wielu kursach – linię 12. W związku z tym zaleca się, aby kursy linii 16, w miarę możliwości dostosować do godzin rozpo­czynania zajęć na Uniwersytecie.

Przebieg linii:

Wyszyńskiego – Bratysławska – Karolewska – Bandurskiego – Mickiewicza – Piłsudskiego – Kopcińskiego – Narutowicza – Radiostacja (jeśli zaistniałaby taka potrzeba – dalej do pętli Telefoniczna)

Organizacja ruchu w ciągu komunikacyjnym Wyszyńskiego – Bratysławska – Bandurskiego – Mickiewicza – Piłsudskiego.

Parametry linii w godzinach szczytu:

• Linia 10. Częstotliwość: 7,5 minuty. Liczba kursów w ciągu godziny: 8
• Linia 12/8*. Częstotliwość: 7,5 minuty. Liczba kursów w ciągu godziny: 8
• Linia 14. Częstotliwość - nieregularna: 7,5 – 15 minut.
  Liczba kursów w ciągu godziny: 6
• Linia 16. Częstotliwość: 30 minut, lub inna stanowiąca wielokrotność częstotliwości bazowej 7,5 minuty. Liczba kursów w ciągu godziny: 2

Jak widać linie 8, 10, 12 i 14 zachowują obecną ilość kursów, natomiast częstotli­wość na ciągu komunikacyjnym, jak i łączna ilość kursów w ciągu godziny – odzyskują pożądane parametry z 1 I 2001 roku.

Kolejność kursowania:

Z kierunku Retkinia: Linia 14/16 — Linia 10 — Linia 12/8

Kolejność kursowania, wbrew pozorom również ma pewne znaczenie. Linia 14, jako naturalnie mniej obciążona niż 10 powinna jechać przed nią tak, by część pasażerów skorzystała z linii 14, odciążając tym samym linię 10. Linia 8, natomiast, mająca skłonność do drobnych opóźnień, w kierunku Augustowa powinna jechać po linii 10. Dzięki temu ewentualne spóźnienie jest możliwe do odrobienia (linia 10 przejmuje część potencjalnych pasażerów „ósemki”), co więcej – nie powoduje opóźnienia podążającej jej śladem dziesiątki.

Ostępy czasowe pomiędzy poszczególnymi liniami:

Zaleca się, aby linie 10 i 14/16 z kierunku Retkinia oraz linie 8 i 10 z kierunku Augustów odjeżdżały w maksymalnym możliwym odstępie czasowym tj. 3 minuty.

Problematyka rozwiązania poza godzinami szczytu:

Trudno jednoznacznie ocenić jak dużą niedogodność stanowiłoby dla mieszkańców Dąbrowy wprowadzenie nieregularnego taktu kursowania linii 14 poza godzinami szczytu. Z jednej strony w rozkładzie pojawiłyby się aż półgodzinne przerwy w kur­sowaniu tramwajów, z drugiej zaś strony częstotliwość 20 minut jest na tyle mało komfortowa, iż być może jej zmiana, pozornie negatywna, wcale nie miała by wybitnie negatywnych skutków. Należy także zastanowić się, czy poza godzinami szczytu, a zwłaszcza w soboty i niedziele potencjalna liczba klientów na linii 14 nie byłaby wyższa niż na proponowanej 16. Należy także w końcu pamiętać, iż odcinek Kopcińskiego – Radiostacja został włączony do trasy w dużej mierze ze względów technicznych, zaś linia ma przede wszystkim za zadanie obsługę odcinka Wyszyń­skiego – Piłsudskiego. Po przeanalizowaniu wad i zalet poszczególnych rozwiązań, autor opracowania skłonny byłby wprowadzić system mieszany – linia 16 kurso­wałaby jedynie w dni powszednie, ale także poza godzinami szczytu (wtedy – z częstotliwością 1 kurs na godzinę). W soboty, niedziele i święta należałoby nato­miast przywrócić dawną, piętnastominutową częstotliwość linii 14.

Obsługa w sezonie wakacyjnym:

Zwyczajowo w sezonie wakacyjnym zmniejsza się zapotrzebowanie na usługi przewo­zowe w związku z czym wprowadzane są redukcje w obsłudze linii. W okresie wakacji omówione linie kursowałyby tak jak obecnie, tj. linie 8, 10, 12, 14 kurso­wałyby z jednakową, dziesięciominutową częstotliwością szczytową. Linia 16 na okres wakacji byłaby zawieszana.

Zagadnienia techniczne:

Liczba brygad potrzebnych do prowadzenia przewozów
(szczyt/poza szczytem/weekendy):
Linia 8  – bez zmian
Linia 10 – bez zmian
Linia 12 – bez zmian
Linia 14 – bez zmian/4,5*/6
Linia 16 – 3/1,5*/0
*-linie 14 i 16 poza szczytem obsługiwane wspólnie sześcioma brygadami. Trzy obsługują wyłącznie linię 14, trzy naprzemiennie linie 14 i 16.

Linia 16 w statystyce:
Długość: około 10,1 km
Czas przejazdu 29 (31) minut w każdym z kierunków
Przybliżona liczba wykonywanych dziennie wozokilometrów (bez kursów zjazdowych): 580

Rozkłady jazdy:

Przy wyznaczaniu rozkładów jazdy stosowano przytoczone powyżej zasady. Opracowane rozkłady uwzględniają także funkcjonujące obecnie mechanizmy. Przyjmują taki jak obecnie czas przejazdu pomiędzy poszczególnymi przystankami, zachowują identyczny schemat ”wymiany” brygad następujący przed skierowaniem składu do zajezdni. Zachowano także godziny odjazdu pierwszych, nieregularnych kursów porannych (choć zasadnym byłoby sprawdzenie możliwości zmian godzin odjazdu niektórych z nich). Starano się również zachować czas zjazdów ostatnich składów, przy czym ostatni kurs zjazdowy z Retkiii o 23.13 (linia 14) zastąpiono kursem lini 10 o 23.17. Nie uległy zmianie rozkłady linii 8 i 12 w kierunkach Augustów, Wyszyńskiego i Stoki.

---

Rozkłady jazdy w dni robocze na poszczególnych liniach:

12 - Wyszyńskiego

godz.	minuty
4	45
5	12	37	57
6	04	12	19	27	34	42	49	57
7	04	12	19	27	34	42	49	57
8	04	12	19	27	34	42	49	57
9	04	12	19	27	34	42	49	57
10	04	12	19	27	34	42	49	57
11	04	12	19	27	34	42	49	57
12	04	12	19	27	34	42	49	57
13	04	12	19	27	34	42	49	57
14	04	12	19	27	34	42	49	57
15	04	12	19	27	34	42	49	57
16	04	12	19	27	34	42	49	57
17	04	12	19	27	34	42	57
18	04x	12	19x	27	34x	42	57
19	12	27	42	57
20	12	27	42	57
21	12	27	42	57
22	12	27	42x	57x
23	12x

---

12 - Stoki

godz.	minuty
4	40
5	07	28	48
6	05	12	20	27	35	42	50	57
7	05	12	20	27	35	42	50	57
8	05	12	20	27	35	42	50	57
9	05	12	20	27	35	42	50	57
10	05	12	20	27	35	42	50	57
11	05	12	20	27	35	42	50	57
12	05	12	20	27	35	42	50	57
13	05	12	20	27	35	42	50	57
14	05	12	20	27	35	42	50	57
15	05	12	20	27	35	42	50	57
16	05	12	20	27	35	42	50	57
17	05	12	20	27	35	50	57x
18	05	12x	20	27x	35	42x	50
19	05	20	35	50
20	05	20	35	50
21	05	20	35	50
22	05	20	30x	45x
23	00x	15x

---

14/16* - Wyszyńskiego

godz.	minuty
4	30
5	01	23	43	59*
6	06	14	21	29*	36	44	51	59*
7	06	14	21	29*	36	44	51	59*
8	06	14	21	29*	36	44	51	59*
9	06	14	21	29*	36	44	51	59*
10	06	14	21	29*	36	44	51	59*
11	06	14	21	29*	36	44	51	59*
12	06	14	21	29*	36	44	51	59*
13	06	14	21	29*	36	44	51	59*
14	06	14	21	29*	36	44	51	59*
15	06	14	21	29*	36	44	51	59*
16	06	14	21	29*	36	44	51	59*
17	06	14*	21	29	36	44	51
18	07	14x	22*	29x	37	44x	52
19	07	22*	37	52
20	07	22*	37	52
21	07	22*	37	52
22	07	22	37x	52x
23	07x

---

14 - Dąbrowa

godz.	minuty
4	34
5	00	26	46	59
6	06	21	29	36	51	59
7	06	21	29	36	51	59
8	06	21	29	36	51	59
9	06	21	29	36	51	59
10	06	21	29	36	51	59
11	06	21	29	36	51	59
12	06	21	29	36	51	59
13	06	21	29	36	51	59
14	06	21	29	36	51	59
15	06	21	29	36	51	59
16	06	21	29	36	51	59
17	06	21	29	36	51
18	14x	21	29x	36	44x	51
19	21	36	51
20	21	36	51
21	21	36	51
22	21	36x	51x
23	06x

---

16 - Radiostacja

godz.	minuty
4
5
6		50
7	20	50
8	20	50
9	20	50
10	20	50
11	20	50
12	20	50
13	20	50
14	20	50
15	20	50
16	20	50
17	20	50
18	12
19	12
20	12
21	12
22	12
23

---

10 - Wyszyńskiego

godz.	minuty
4	41
5	08	31	51
6	02	09	17	24	32	39	47	54
7	02	09	17	24	32	39	47	54
8	02	09	17	24	32	39	47	54
9	02	09	17	24	32	39	47	54
10	02	09	17	24	32	39	47	54
11	02	09	17	24	32	39	47	54
12	02	09	17	24	32	39	47	54
13	02	09	17	24	32	39	47	54
14	02	09	17	24	32	39	47	54
15	02	09	17	24	32	39	47	54
16	02	09	17	24	32	39	47	54
17	02	09	17	24	32	47	54x
18	02	09x	17	24x	32	47
19	02	17	32	47
20	02	17	32	47
21	02	17	32	47
22	02	17	32	47x
23	02x	17x

---

10 - Augustów

godz.	minuty
4	42
5	08	31	51
6	02	10	17	25	32	40	47	55
7	02	10	17	25	32	40	47	55
8	02	10	17	25	32	40	47	55
9	02	10	17	25	32	40	47	55
10	02	10	17	25	32	40	47	55
11	02	10	17	25	32	40	47	55
12	02	10	17	25	32	40	47	55
13	02	10	17	25	32	40	47	55
14	02	10	17	25	32	40	47	55
15	02	10	17	25	32	40	47	55
16	02	10	17	25	32	40	47	55
17	02	10	17	25	32	47	55x
18	02	10x	17	25x	32	47
19	02	17	32	47
20	02	17	32	47
21	02	17	32	47
22	02	17	32	47x
23	02x	17x

---

8 - Augustów

godz.	minuty
4	24	50
5	13	34	54
6	05	13	20	28	35	43	50	58
7	05	13	20	28	35	43	50	58
8	05	13	20	28	35	43	50	58
9	05	13	20	28	35	43	50	58
10	05	13	20	28	35	43	50	58
11	05	13	20	28	35	43	50	58
12	05	13	20	28	35	43	50	58
13	05	13	20	28	35	43	50	58
14	05	13	20	28	35	43	50	58
15	05	13	20	28	35	43	50	58
16	05	13	20	28	35	43	50	58
17	05	13	20	28	35	42	50x	57
18	05x	12	20x	27	35x	42	50x	57
19	12	27	42	57
20	12	27	42	57
21	12	27	42	57
22	12	27x	42x	57x
23	12x

---

Zbiorczy rozkład jazdy dla linii 8, 10, 14 i 16 z przystanków usytuowanych przy skrzyżowaniu al. Piłsudskiego, al. Kopcińskiego i al. Śmigłego - Rydza w kierunkach Wyszyńskiego i Chochoła (nie uwzględnia kursów wyjeżdżających z zajezdni)
Linia:   8   10   14   16

godz.	minuty
4																35				46				53
5	01				12				19	24							38	42	45	58
6	02			05	11	13	16	18	21	24		28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
7	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
8	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
9	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
10	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
11	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
12	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
13	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
14	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
15	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
16	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48	51	54	56	58
17	01	03	06	09	11	13	16	18	21	24	26	28	31	33	36	39	41	43	46	48		53	56	58
18		03		08		13		18*		23		28		33		38		43		48		53		58
19		03		08		13		18*		23		28		33		38		43		48		53		58
20		03		08		13		18*		23		28		33		38		43		48		53		58
21		03		08		13		18*		23		28		33		38		43		48		53		58
22		03		08		13		18*		23		28		33				43